[ Pobierz całość w formacie PDF ]
huryckie. Niedawno udało się ustalić, że kolejny władca, Tuthalijas III, ojciec sławnego
Suppiluliumy I, posługiwał się też huryckim imieniem Taszmiszarri, a jego małżonką była
Taduhepa (to samo imię nosiła córka Tuszratty, żona Amen-hotepa III, a potem Amentohepa IV).
Ponadto w rodzinie królew-104 skiej w okresie poprzedzającym panowanie Suppiluliumy I wy-
stępują liczne imiona par excellence huryckie. Jedno z nich, Tul-piteszub, odnosi się może do króla
Arnuwandasa I. Wspomniane imiona przetrwały w licznych świadectwach, część z nich należy do
sfery kultowej związanej z tradycją hurycką i jest zapisana w języku huryckim.
Dane te wskazują jednoznacznie na huryckie pochodzenie dynastii, która panowała w Hattusa
począwszy od Tuthalijasa IIII. Przypomnijmy, że w wielu państwach Wschodu Starożytnego1
istniał zwyczaj przyjmowania przez władców imion przypisanych do określonej tradycji
historycznej. Prawdopodobnie w bliżej nie określonych okolicznościach doszło do przejęcia władzy
w stolicy przez silny ród hurycki, może przybyły z sąsiedniej Kizzuwatny. Pod naciskiem
miejscowego zwyczaju nowi władcy przyjmowali imiona anatolijskie. Warto wspomnieć, że
omawiane tu zagadnienie pochodzenia dynastii, której panowanie poprzedza czasy imperium
hetyckiego utworzonego przez Suppiluliumę I, jest ledwie dostrzegane przez część historyków. W
powszechnym mniemaniu państwo hetyckie było tworem indoeuropejskich Hetytów i oni to aż po
kres jego istnienia mieli tam odgrywać decydującą rolę. Europocentrycznie nastawiony umysł
czasem niechętnie godzi się z faktem, że w dziejach zarówno politycznych, jak i kulturalnych
starożytnej Azji Mniejszej składniki nieindoeuropej-skie miały istotne znaczenie.
Wspomniano już, że Suppiluliuma I, jego rodzina i następcy na tronie Hattusa byli na dobrej drodze
do całkowitej anatoliza-cji. Chociaż kolejne żony twórcy imperium, Hinti i Malnikal, były
Hurytkami, książęta, krewni, możni i wodzowie nosili przeważnie imiona anatolijskie. Zwiadectwa
literackie owego okresu,, zwłaszcza roczniki Mursilisa II i jego modlitwy, należą do
najznakomitszych pomników języka hetyckiego. Niemniej jednak pamięć o huryckich przodkach
nie zaginęła. Muwatallis, zwycięzca spod Kadesz, posługiwał się również huryckim imieniem Szar-
riteszub, pozostawił też po sobie piękną modlitwę do bóstw huryckich. Jego syn Mursilis III
występuje w podręcznikach historii pod huryckim imieniem Urhiteszub. Jest to skutek zabiegów
jego wuja, Hattusilisa III: po usunięciu Urhiteszuba ten uzurpator w swych dokumentach (na
których opierają się współcześni autorzy) ze zrozumiałych względów nigdy nie nazywa swego
poprzednika należnym mu imieniem tronowym. Tuthalijas IV, syn i następca Hattusilisa III, używa
też huryckiego imienia BU-Szar-ruma (wymowa znaku BU nie jest znana). 105
Trwałość tradycji huryckiej wśród władców imperium hetyc- j kiego jest godna zastanowienia.
Niewątpliwie owa więz z prze- j szłością osłabła znacznie w okresie triumfów Suppiluliumy I i
Mur- i silisa II, którzy zdecydowanie postawili na pełną integrację lu- j dów imperium i
przyjęli anatolijskie zwyczaje. Może doszłoby j 9 niebawem do całkowitej asymilacji dynastii
panującej, gdyby nie ] zaskakujący zwrot, który dokonał się w czasach panowania
wspomnianego już uzurpatora, Hattusilisa III. Otóż jeszcze jako ksią- ; że, wracając z Syrii po
bitwie pod Kadesz przez Kizzuwatnę, poznał on w mieście Lawazantija Puduhepę, córkę
miejscowego arcykapłana o huryckim imieniu Pentipszarri i zawarł z nią związek małżeński.
Pózniej, po obaleniu Urhiteszuba, Hattusilis III ; zasiadł na tronie, a Puduhepa została królową.
Jej osobowość i po- ; chodzenie (z Kizzuwatny) wywarły wielki wpływ na losy śtoli- i cy i
państwa. W wyniku jej działalności nastąpił renesans huryc-ki, który trwał także za czasów
kolejnego króla, Tuthalijasa IV. : Córka arcykapłana, związana z arystokratycznym klerem
Kizzuwatny, zatroszczyła się przede wszystkim o odnowienie kultów huryckich w Hattusa. Z jej
inicjatywy wszczęto w Kizzuwatnie i w miastach na wschodzie Anatolii poszukiwania, które
doprowadziły do odtworzenia dawnych obrzędów huryckich. Obrzędy te wprowadzono w stolicy,
część z nich odprawiano w trakcie wielkich, trwających nieraz kilkadziesiąt dni uroczystości
świątecznych. Puduhepa zasłużyła się też jako autorka modlitw, w których widoczna jest dążność
do synkretyzacji wierzeń anatolij-skich i huryckich. Wprawdzie synkretyzm religijny
przynajmniej na poziomie warstw oświeconych jest w Anatolii zjawiskiem znacznie starszym,
niemniej jednak dopiero w pewnej modlitwie Puduhepy znajdujemy wyrazne sformułowanie, z
którego wynika, że najważniejsze bóstwo hetyckie, Słońce z Arinny, utożsamiono z hurycką Hebat.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]