[ Pobierz całość w formacie PDF ]
włókna łączą się nagle sprawą drobnych, poprzecznych wiązań. Nie mogą się już
poruszać. Mięsień tężeje. Taki stan określa się jako stężenie pośmiertne.
Dopiero po dziesięcio- albo nawet czternasto- dniowym kruszeniu poprzeczne
połączenia włókien mięśniowych puszczają. Poszczególne włókna znów mogą się
swobodnie przemieszczać względem siebie. Gdy mięso zostanie dodatkowo opukane,
reszta wiązań puści. Mięso stanie się miękkie i delikatne.
DLACZEGO W Londynie tak rzadko jest mgła?
Klaus Kinski, Karin Baal i Joachim Fuchsberger byli gwiazdami trzymajÄ…cych w
napięciu filmowych adaptacji kryminałów Edgara Wallace a. Było to na początku lat
sześćdziesiątych XX
wieku. Ważnym elementem potęgowania napięcia była londyńska mgła. Dzisiaj jednak
turyści rzadko mają powodującą ciarki przyjemność brnięcia przez słynną mgłę nad
Tamizą. Dlaczego mgła znikła?
Mgła powstaje, gdy ciepłe i wilgotne powietrze zostaje schłodzone poniżej tak zwanego
punktu rosy. Tworzeniu się mgły sprzyja duża ilość zawieszonych w powietrzu małych
cząsteczek, na których może się skroplić para wodna. Blisko morza proces skraplania
przyspieszają cząsteczki soli unoszone przez powietrze. W pobliżu miast taką rolę pełnią
przede wszystkim małe cząsteczki zanieczyszczeń z kominów fabrycznych i
samochodowych rur wydechowych.
W Londynie było dawniej tak mgliście dlatego, że właściwie wszystkie domy ogrzewane
były węglem Z kominów wydostawały się niezliczone cząsteczki sadzy, na których
kondensowała się para wodna. W grudniu 1952 roku doszło nawet do katastrofy. Na
skutek zanieczyszczeń i dużej wilgotności powietrza utworzył się smog. Brak wiatru
spowodował, że brudne powietrze zawisło nieruchomo nad miastem. Przez kilka dni w
Londynie było aż czarno od brudu w powietrzu.
Widoczność wynosiła zaledwie kilka centymetrów. Zmarły wtedy cztery tysiące
mieszkańców.
Rząd zareagował szybko i nakazał pozbyć się pieców węglowych. Ustawa ta położyła też
kres słynnej londyńskiej mgle. Smucą się z tego powodu tylko turyści.
DLACZEGO jajka dają się ugotować na twardo?
Od kur zależy, czy jajka są brązowe, czy białe. Białe kury znoszą białe jajka, a brązowe
kury znoszą brązowe jajka. To jedyna różnica. Zarówno jajka białe, jak i brązowe robią
się w wyniku gotowania twarde. Przed ugotowaniem białko jajka jest płynne i
przezroczyste, a po ugotowaniu - białe i sztywne. Również żółtko po około sześciu
minutach robi siÄ™ twarde.
Właściwie natura stworzyła jajka nie po to, by je gotowano. Białko i żółtko są
pożywieniem dla kurczaczka. Pisklę w jajku rozwija się z blastuli, małej białej plamki na
żółtku. Pózniej pisklak jest połączony z pęcherzykiem żółtkowym pępowiną. Z
pęcherzyka żółtkowego pisklę pobiera przede wszystkim tłuszcz potrzebny do budowy
mięśni. Z białka natomiast czerpie między innymi substancje mineralne potrzebne do
rozwoju kości. Na krótko przed wykluciem pisklę połyka resztki żółtka, ażeby nie przyjść
na świat głodnym.
Bardzo ważną dla kurczaka substancją, zawartą w jajku w dużych ilościach, jest białko.
Nie chodzi tu o białą część jajka, lecz o związki chemiczne zbudowane z aminokwasów.
Takie białka są podstawą każdego życia. Cząsteczki białek składają się z długich,
skłębionych włókien. Gdy jajko jest zimne, włókna te mogą się przesuwać względem
siebie. Dlatego jajko ma taką śluzowatą konsystencję.
Gdy jajko jest podgrzewane, te kłębuszki włókien coraz gwałtowniej się poruszają i w
końcu się rozpuszczają. Poszczególne włókna sklejają się i tworzą gęstą siatkę. Białko
się ścina, jajko robi się twarde.
DLACZEGO flamingi są różowe?
Flamingi są różowe, bo żywią się krewetkami, które zawierają bardzo dużo pewnego
barwnika, podobnego do występującego w marchewkach karotenu. Ale to wyjaśnienie
dotyka tylko powierzchni zagadnienia. Kolor flamingów tak się bowiem rzuca w oczy, że
właściwie ptaki te nie powinny przeżyć w naturze. Zwierzęta w większości mają barwy
stonowane, aby mogły skryć się przed wrogami.
Flamingi ze swej słabej strony uczyniły zaletę. Wykorzystują kolor różowy jako kolor
sygnalizacyjny dzięki niemu rozpoznają się wzajemnie z dużej odległości.
Wprawdzie flamingi mają wielu naturalnych wrogów, ale żyją tam, gdzie są bezpieczne,
mianowicie w wodach słonych jezior i małych lagun. Roztwór żrącej soli im nie szkodzi,
bo skóra ich długich nóg jest na niego odporna. Natomiast dla innych ptaków, w tym
ptaków drapieżnych, roztwór soli bywa śmiertelny.
Flamingi mają tylko jeden problem - ze znalezieniem słonego jeziora, które by się
nadawało na lęgowisko. Jeżeli poziom wody w jeziorze jest zbyt wysoki, to jaja,
składane w gniazdach usypanych z ziemi, toną. Jeżeli natomiast poziom wody jest za
niski, to zbyt duże ilości soli wysychają na nogach młodych, które potykają się i umierają
w roztworze.
Flamingi szukają odpowiedniego jeziora nocą, żeby nie zaatakowały ich drapieżne ptaki.
Mimo ciemności muszą z wysoka dostrzec, czy inne flamingi już wylądowały w jeziorze
i testują wodę. Różowy kolor służy im nocą jako sygnalizacja świetlna. Zatem uroda
może się przysłużyć przeżyciu.
DLACZEGO Europejczycy mają długie nosy?
Ludzie na naszej planecie różnią się nie tylko kolorem skóry. Afrykańczycy,
zamieszkujący tereny suche i gorące, mają wysoką i smukłą sylwetkę. Eskimosi natomiast
są bardziej przysadziści i krągli.
Różnice te wynikają z reguły Bergmanna. Otóż kula ma mniejszą powierzchnię niż
cylinder.
Niskie, krępe ciała oddają więc mniej ciepła niż wysokie i smukłe. Ciało Eskimosów
prawdopodobnie przystosowało się do zimna, ciało Afrykańczyków - do upałów.
Klimat ukształtował też różne typy włosów. Czarnoskórzy mają włosy gęste i kręcone,
Chińczycy i Japończycy natomiast gładkie i proste. Loków nie mają także ludzie żyjący w
Ameryce Zrodkowej i Południowej, którzy pochodzą od Mongołów, a ich przodkowie
przywędrowali tu kiedyś z Azji. W stepach azjatyckich wieje zimny wiatr, który
wnikałby w kręcone włosy i prowadził do przechłodzenia skóry. Gdyby żyjący tam
ludzie mieli loki, szybciej by się przeziębiali i mieliby mniejszą szansę na przeżycie.
Natomiast kręcone włosy Afrykańczyków powodują odwrotny efekt. Zatrzymują nad
głową powietrze, tworząc w ten sposób chłodzącą warstwę, chroniącą przed palącym
słońcem.
W podobny sposób naukowcy tłumaczą to, że Europejczycy mają długie nosy. Dzięki
długiemu nosowi wdychane zimne powietrze jest skutecznie ogrzewane, aby było
[ Pobierz całość w formacie PDF ]